Op een vroege LP van Joan Baez vond ik deze song “O Cangaçeiro”. Ik wilde er meer over weten.
Cangaço is de naam gegeven aan een vorm van banditisme in de regio van Noordoost-Brazilië van de helft van de negentiende eeuw tot het begin van de twintigste eeuw.
In deze dorre en zeer moeilijk te bewerken streek (de sertao – het achterland), zijn de sociale relaties bijzonder hard. De sociale ongelijkheid is er meer schrijnend dan elders.
Vele mannen en vrouwen hebben besloten een leven te leiden van rondtrekkende bandieten, de cangaceiros, en dwalen in de uitgestrekte vlakten van het achterland, op zoek naar de geld en voedsel.
De grote tijd van de Braziliaanse cangaço begint met dodelijke droogte van 1877-1878 en bereikte zijn hoogtepunt in 1919.
In 1834 werd de term “cangaceiro” al gebruikt om te verwijzen naar benden van arme boeren die in de woestijngebieden woonden in het noorden van Brazilië. Ze droegen lederen kleren en hoeden en waren gewapend met geweren, revolvers, geweren en messen (de peixeiras).
De cangaceiros genoten tot op zekere hoogte de steun van het armste deel van de bevolking. Ze zorgden als een soort Robin Hood voor de boeren, in ruil voor onderdak en voedsel.
De cangaceiros hadden als bijnaam ” de apen” (macaco), vanwege hun bruine uniformen en hun absolute gehoorzaamheid aan gegeven orders.
De meest bekende outlaw van allen, die vaak wordt geassocieerd met de geschiedenis van de hele cangaço was een man genaamd Virgulino Ferreira da Silva, beter bekend onder de naam “Lampiao”.
Geboren in 1897 in het dorp Serra Talhada (in de staat Pernambuco), begon hij zijn “carrière” op de leeftijd van 20, hij was toen leerbewerker, omwille van een vete tussen twee gezinnen: Pereira-Carvalho en Nogueira. Zijn vader, een kleine boer, werd doodgeschoten door de politie tijdens het conflict. Enkele van zijn broers vluchtten.
Drie van hen echter volgden Virgulino, die koos voor de cangaço.
Lampiao kon lezen en schrijven en droeg een bril, iets wat heel zeldzaam was in de arme regio’s van het noordoosten. Hij werd gezien als een mengsel van held en schurk.
Lampiao, bijgenaamd de “Senhor do Sertão” of” Koning van Cangaço “(O Rei do Cangaço), werd een van de meest populaire iconen van Brazilië. Tijdens een van zijn omzwervingen, trouwde hij in de staat Bahia met Maria Bonita. Zijn bende Cangaceiros reisde bijna 19 jaar maar bevatte nooit meer dan 50 gewapende mannen te paard.
Lampiao werd gedood door de politie in 1938 op een plaats bij de grens van de staten Bahia en Alagoas, wanneer een tipgever de politie de lokatie verklapte van hun kamp. Een massale aanval eindigde in bloed, en de hele groep, tien mensen, waaronder Lampiao en zijn vrouw werd gedood. Hun afgesneden hoofden werden op de markt tentoon gesteld.
De laatste bekende cangaçeiro was Corisco. Hij werd gedood in 1940 in Barra do Mendes, in de staat Bahia.
Volksverhalen met cangaceiros doken op in het begin van de eeuw. Met de dood van Lampiao en Corusco werden de liederen over deze legendarische bandieten gemeen erfgoed.
Voor veel Brazilianen zijn de cangaceiros helden van de Braziliaanse folklore, een soort van Robin Hood aan het hoofd van een boerenopstand tegen de almacht van de grootgrondbezitters van de regio. Lampiao is nog steeds de meest bekende van de vele bandieten.
Voor de song verwijs ik naar mijn muziekblog.
Berichten uit het verleden 